ग्रामपंचायत गोंडेगाव

गोंडेगाव हे महाराष्ट्र राज्यातील नाशिक जिल्ह्यातील निफाड तालुक्यातील एक प्रगतशील व शेतकरीप्रधान गाव आहे. २०११ च्या जनगणनेनुसार या गावाची लोकसंख्या सुमारे ९९३ आहे. गावामध्ये जिल्हा परिषद प्राथमिक शाळा, अंगणवाडी केंद्रे आणि व्यायामशाळा अशा शैक्षणिक व शारीरिक सुविधा उपलब्ध आहेत. तसेच गावात मंदिरे, सामुदायिक सभागृह, पाणीसाठवण, सार्वजनिक विहिरी व शेततळी अशा धार्मिक व सामाजिक सुविधा देखील आहेत.

गावातील बहुसंख्य लोकांचा मुख्य व्यवसाय शेती आहे. प्रमुख पिकांमध्ये ऊस, द्राक्ष, कांदा, मका आणि कापूस यांचा समावेश आहे. द्राक्ष व ऊस यांच्या लागवडीमुळे शेतकऱ्यांना चांगले उत्पन्न मिळते.

गोंडेगाव ग्रामपंचायतीत विविध शासकीय योजना प्रभावीपणे राबवल्या जातात. घरकुल योजना अंतर्गत शेकडो घरांना लाभ मिळाला आहे. स्वच्छ भारत अभियान अंतर्गत गावाने संपूर्ण खुले शौचमुक्त (ODF) दर्जा मिळवला आहे. जलसंधारण व पाणीपुरवठा योजना अंतर्गत गावात पाणीपुरवठा नियमित केला जातो.

ग्रामपंचायत सरपंच, उपसरपंच व सदस्य मिळून गावाचा सर्वांगीण विकास घडवून आणतात. ग्रामपंचायतीचे निर्णय लोकसहभागातून घेतले जातात.

गोंडेगाव हे निफाड तालुक्यातील एक आदर्श व सर्वांगीण विकासाकडे वाटचाल करणारे गाव म्हणून ओळखले जाते.

गोंडेगाव हे निफाड तालुक्याच्या ठिकाणापासून सुमारे १३ कि.मी. अंतरावर वसलेले आहे. गावाचे एकूण क्षेत्रफळ २६६.०५ हेक्टर असून हे स्वतःच ग्रामपंचायत आहे. गाव प्रामुख्याने सपाट प्रदेशात वसलेले असून शेतीस योग्य जमीन मोठ्या प्रमाणात उपलब्ध आहे.

गावातून एक लहान ओढा वाहतो, ज्यामुळे पिकांना नियमित पाणीपुरवठा होतो. येथे हवामान उष्णकटिबंधीय असून, उन्हाळ्यात तापमान साधारणतः ३८°से. पर्यंत जाते, तर हिवाळ्यात १०°से. पर्यंत खाली येते. पावसाळ्यात सरासरी ६०–७० से.मी. पर्जन्यवृष्टी होते.

गोंडेगाव हे द्राक्ष व ऊस उत्पादनासाठी प्रसिद्ध आहे. पाणलोट क्षेत्राचा विकास झाल्यामुळे गावात जलसंधारणाची चांगली सोय आहे, ज्यामुळे शेतीस चालना मिळते आणि ग्रामीण जीवन समृद्ध होते.

गोंडेगाव गावाचे लोकजीवन साधे, श्रमप्रधान आणि पारंपरिक आहे. शेती हा गावातील मुख्य व्यवसाय असून द्राक्ष, ऊस, कांदा, मका आणि हंगामी भाजीपाला यांसारखी पिके मोठ्या प्रमाणावर घेतली जातात. शेतीसह काही लोक दुग्धव्यवसाय, कुक्कुटपालन आणि लघुउद्योग यामध्येही कार्यरत आहेत.

गावात विविध सामाजिक, सांस्कृतिक आणि धार्मिक परंपरा जोपासल्या जातात. वर्षभरात होणारे उत्सव, सण आणि गावात भरवला जाणारा साप्ताह, गावाच्या एकतेचे दर्शन घडवतो. गणेशोत्सव, होळी, दिवाळी, नवरात्र तसेच स्थानिक देवतांच्या पूजांना विशेष महत्त्व आहे.

येथील लोक मेहनती, मदतशील आणि अतिथी देवो भव या विचाराने वावरणारे आहेत. स्त्रियांचा सहभाग ग्रामविकास आणि स्वयंसहाय्य गटांद्वारे मोठ्या प्रमाणावर दिसून येतो. तरुण वर्ग शिक्षण, खेळ आणि रोजगाराच्या संधी शोधत प्रगतीच्या दिशेने वाटचाल करीत आहे.

गोंडेगावच्या लोकजीवनात पारंपरिक ग्रामीण संस्कृतीसोबतच आधुनिकतेची झलक ही दिसते, ज्यामुळे गावाचा विकास आणि एकात्मता दोन्ही जोपासले जातात.

गोंडेगाव गावाचे सांस्कृतिक जीवन समृद्ध आणि विविधतेने नटलेले आहे. येथे वर्षभर धार्मिक, सामाजिक आणि सांस्कृतिक कार्यक्रम आयोजित केले जातात. गावातील प्रमुख देवतांच्या पूजाअर्चा व साप्ताह यामुळे ग्रामस्थांमध्ये एकोपा आणि श्रद्धेची भावना दृढ होते.

गणेशोत्सव, नवरात्र, दिवाळी, होळी यांसारखे सण गावात उत्साहाने साजरे केले जातात. या सणांमुळे गावातील मुलं, तरुण व वयोवृद्ध सर्वच वयोगट एकत्र येऊन आनंदोत्सव साजरा करतात.

गावात लोककला, कीर्तन, भजन आणि पारंपरिक खेळ यांचा विशेष प्रभाव दिसून येतो. पिढ्यान्पिढ्या चालत आलेल्या परंपरा जपतानाच नवीन पिढी आधुनिकतेशी जुळवून घेते.

स्त्रियांचा सहभाग ग्रामविकास व सांस्कृतिक उपक्रमांमध्ये मोठ्या प्रमाणावर असतो. स्वयंसहाय्य गटांद्वारे महिला सामाजिक व आर्थिक प्रगतीत योगदान देतात.

यामुळे गोंडेगावचे लोकजीवन परंपरा आणि आधुनिकता यांचा सुंदर संगम साधत आजही एकोपतेने टिकून आहे.

ग्रामदैवताचे मंदिर – गावातील प्रमुख देवतेचे मंदिर हे गावकऱ्यांचे श्रद्धास्थान असून येथे दरवर्षी साप्ताहासारखे धार्मिक कार्यक्रम आयोजित केले जातात.

हनुमान मंदिर – गावाच्या मध्यवर्ती भागात असलेले हे मंदिर उत्सव व सणासुदीला ग्रामस्थांच्या भेटीगाठींचे केंद्र असते.

शेती क्षेत्र व द्राक्षबागा – गोंडेगाव द्राक्ष व ऊस उत्पादनासाठी प्रसिद्ध आहे. गावातील हिरवीगार शेते, द्राक्षबागा आणि उसाची शेती पाहण्याजोगी आहे.

जलसंधारण प्रकल्प – पाणलोट क्षेत्राचा विकास व जलसंधारणाची चांगली सोय यामुळे परिसरात नैसर्गिक सौंदर्य खुलून दिसते.

गोंडेगाव गाव निफाड तालुक्यातील मध्यवर्ती ठिकाणी असल्यामुळे आजूबाजूला अनेक गावे आहेत, ही गावे गोंडेगावशी सामाजिक, शैक्षणिक, व्यावसायिक व सांस्कृतिकदृष्ट्या जोडलेली आहेत, गोंडेगावच्या आसपासची प्रमुख गावे आहेत कासबे सुकणे, मऊजे सुकणे, ओने, दत्याने, नारायणगाव, चांदोरी, नागपूर, चितेगाव, चेहेडी ख, वार्हे दावणा, शिंपी टकाळी, ही गावे गावाच्या दैनंदिन जीवनाशी निगडित आहेत आणि स्थानिक समुदाय व व्यवसायिक नेटवर्क दृढ करतात.